Padia është e drejta e personit (i cili në gjykatë quhet “paditësi”) t’i paraqesë gjykatës pretendimet e tij për zgjidhjen e një çështjeje të caktuar. Pala kundërshtare (e cila quhet “i padituri”), ka të drejtë ta kundërshtojë këtë pretendim dhe bazueshmërinë e tij në ligj. Padia paraqitet me shkrim në formën e një kërkese, ndryshe quajtuar kërkesëpadi, ku paditësi cilëson pretendimet e tij.

Padia mund të ngrihet:

• për të kërkuar rivendosjen e një të drejte ose interesi të ligjshëm që është shkelur;
• për vërtetimin e qenies ose mosqenies së një marrëdhënieje juridike ose një të drejte;
• për njohjen e vërtetësisë ose pavërtetësisë së një dokumenti me pasoja juridike për paditësin.

Si rregull, padia ngrihet në gjykatën ku i padituri ka vendbanimin ose vendqëndrimin e tij dhe kur këto nuk dihen, në gjykatën e vendit ku ai ka banesën e përkohshme. Kur i padituri nuk ka as vendbanim, as vendqëndrim dhe as banesë të përkohshme në Republikën e Shqipërisë, padia ngrihet në gjykatën ku banon paditësi.

Kur i padituri është person juridik, padia ngrihet në gjykatën e vendit ku personi juridik ka qendrën e tij.

Padia që lidhet me të drejta mbi sende të paluajtshme, me pjesëtimin e sendeve të përbashkëta dhe me zotërimin e tyre, ngrihet në gjykatën e vendit ku ndodhen sendet ose pjesa më e madhe e tyre.

Padia që lidhet me trashëgiminë apo me pavlefshmërinë e testamentit, ngrihet në gjykatën e vendit ku trashëgimlënësi ka pasur banimin e tij të fundit dhe, kur ky nuk dihet, në gjykatën e vendit ku ndodhet e gjithë pasuria ose pjesa më e madhe e saj.

Padia që lidhet me shkaktimin e një dëmi mund të ngrihet si në gjykatën e vendit ku ka banimin i padituri, ashtu dhe në gjykatën e vendit ku është shkaktuar dëmi.

Kërkesëpadia duhet të përmbajë:

• gjykatën përpara së cilës paraqitet kërkesa;
• emrin, atësinë, mbiemrin, vendbanimin ose vendqëndrimin e paditësit e të paditurit dhe të personave që përkatësisht i përfaqësojnë ata, kur ka të tillë;
• të dhënat elektronike të paditësit ose të përfaqësuesit, nëse ka një të tillë, të cilin gjykata mund ta njoftojë, nëse ai ka pranuar të njoftohet me mjete të komunikimit elektronik;
• përcaktimin e objektit të kërkesëpadisë, pra e asaj që kërkohet;
• tregimin e fakteve, rrethanave, dokumenteve, mjeteve të tjera provuese dhe të së drejtës mbi të cilat mbështetet kërkesëpadia;
• pretendimet e paditësit;
• vlerën e padisë, në rast se objekti i saj është i vlerësueshëm;
• listën e personave, që paditësi kërkon të thirren në gjykim, duke saktësuar emrin, atësinë, mbiemrin dhe adresën e plotë të tyre.

Si paraqitet kërkesëpadia në gjykatë?

Kërkesëpadia paraqitet në gjykatë nga paditësi ose nga përfaqësuesi i tij i pajisur me prokurë, siç mund të jetë avokati. Ajo mund të paraqitet në gjykatë edhe nëpërmjet postës. Me anë të shortit, zgjidhet gjyqtari që do të shqyrtojë padinë.

Nëse kërkesëpadia ka të meta, gjyqtari i cakton paditësit një afat për plotësimin e tyre. Nëse paditësi i plotëson të metat brenda afatit, padia quhet e regjistruar që nga data kur ajo është paraqitur. Në të kundërt, kërkesëpadia quhet se nuk është paraqitur asnjëherë dhe i kthehet paditësit së bashku me aktet e tjera.

Cilat janë mjetet dhe afatet për t’u ankuar ndaj vendimeve të gjykatave?

Mjetet për t’u ankuar ndaj vendimeve të gjykatave janë:

• Ankimi në gjykatën e apelit, kundër vendimeve përfundimtare të gjykatës së shkallës së parë, brenda 15 ditëve.
• Rekursi në Gjykatën e Lartë, kundër vendimeve të gjykatës së apelit ose të gjykatës së shkallës së parë, brenda 30 ditëve.
• Rishikimi në Gjykatën e Lartë, kundër një vendimi të formës së prerë, brenda 30 ditëve.

Afati i ankimit në gjykatën e apelit dhe rekursit në gjykatën e lartë fillojnë nga dita e nesërme e shpalljes së vendimit përfundimtar apo nga dita e njoftimit të vendimit palës që ka qenë në mungesë. Afati për të ushtruar kërkesën për rishikim fillon nga dita kur janë zbuluar rrethanat përkatëse.

Ankimi në gjykatën e apelit dhe rekursi në Gjykatën e Lartë nuk mund të bëhen kur ka kaluar një vit nga shpallja e vendimit, me përjashtim të rastit kur pala që ka qenë në mungesë, vërteton se nuk ka qenë në dijeni të procesit gjyqësor për shkak të pavlefshmërisë së njoftimeve.

Ankimi paraqitet në gjykatën që ka dhënë vendimin, ndaj të cilit bëhet ankimi.

Vendimi i gjykatës merr formë të prerë kur:

• nuk mund të bëhet ankim kundër tij;
• nuk është bërë ankim kundër tij brenda afateve të caktuara nga ligji ose kur ankesa është tërhequr;
• ankesa e paraqitur nuk është pranuar;
• në shkallë të dytë vendimi i gjykatës është lënë në fuqi, është ndryshuar ose është pushuar gjykimi.

Çfarë efekti ka një vendim i formës së prerë?

Vendimi që ka marrë formë të prerë është i detyrueshëm për palët, për trashëgimtarët e tyre, për gjykatën që ka dhënë vendimin dhe për të gjitha gjykatat dhe institucionet e tjera.

Një konflikt që është zgjidhur me vendim të formës së prerë, si rregull, nuk mund të gjykohet përsëri.

Në ankim duhet të tregohen:

• palët;
• vendimi kundër të cilit bëhet ankimi;
• shkaqet për të cilat bëhet ankimi;
• çfarë kërkohet me ankimin.

A mund të hiqet dorë nga ankimi në gjykatën e apelit?

Në çdo fazë të gjykimit të çështjes në apel, ankuesi ose përfaqësuesi i tij mund të heqë dorë nga ankimi. Në këtë rast vendoset pushimi i shqyrtimit të çështjes në gjykatën e apelit.

Çfarë mund të vendosë gjykata e apelit?

Gjykata e apelit, pasi shqyrton çështjen, vendos:

• lënien në fuqi të vendimit të gjykatës së shkallës së parë;
• ndryshimin e vendimit;
• prishjen e vendimit dhe pushimin e çështjes; ose
• prishjen e vendimit dhe dërgimin e çështjes për rigjykim në gjykatën e shkallës së parë.

Kur pezullohet zbatimi i vendimit të gjykatës?

Zbatimi i vendimit pezullohet atëherë kur gjykata e apelit prish vendimin e gjykatës së shkallës së parë dhe e ridërgon aty çështjen për rigjykim.

Gjykata e apelit me kërkesën e palës mund të vendosë pezullimin e zbatimit të vendimit kur kundër vendimit të saj për lënien në fuqi të vendimit të gjykatës së shkallës së parë, bëhet rekurs në Gjykatën e Lartë dhe nga zbatimi i menjëhershëm i vendimit të lënë në fuqi mund të vijnë pasoja të rënda ose të pariparueshme, si dhe kur pala që ka bërë rekursin jep garanci që siguron mundësinë e zbatimit të këtij vendimi më vonë.